Liên quan tới việc này, nguồn tin từ Washington cho trang tin Đa chiều (Hong Kong) ngày 17/1 biết chính quyền của Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ý thức được rằng nguy cơ bùng nổ xung đột Nhật-Trung do căng thẳng leo thang ở Điếu Ngư/Senkaku đã tăng cao. Nếu Chính phủ Nhật Bản áp dụng các biện pháp, trong đó có việc bắn pháo hiệu, xung đột Nhật-Trung có thể xảy ra và đó không phải là tai nạn ngoài ý muốn, mà là sai lầm trong quyết sách. Đồng thời, Mỹ cũng lo lắng bị Nhật Bản cuốn vào xung đột này.
Trang Tin tức Nhật Bản dẫn nguồn tin giấu tên cho biết yêu cầu nêu trên đã được Chính phủ Mỹ truyền đạt cho quan chức cao cấp của Chính phủ Nhật Bản sang thăm Mỹ vào thượng tuần tháng 1/2013. Do vào thượng tuần tháng 1/2013, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Chikao Kawai sang thăm Mỹ, cho nên, rất có thể quan chức này chính là người đã nhận được yêu cầu của phía Mỹ.
Đối với việc “bắn cảnh cáo,” phía Nhật Bản cho rằng bất cứ nước nào cũng có hành động tương tự đối với các phương tiện xâm phạm không phận, coi thường cảnh cáo bằng vô tuyến điện, tiếp tục xâm phạm không phận. Tuy nhiên, theo các chuyên gia phân tích của Trung Quốc, không có cái gọi là “bắn cảnh cáo,” một khi đạn bắn ra có nghĩa là xung đột sẽ bắt đầu.
Giới học giả Mỹ cũng lo lắng nếu Tokyo bắn pháo hiệu cảnh cáo máy bay Trung Quốc, có thể Bắc Kinh cho rằng đó không phải là pháo hiệu mà là viên đạn.
Hiện nay, Chính phủ Mỹ đã ý thức được rằng khả năng bùng nổ xung đột ở Điếu Ngư đã vượt qua rủi ro “súng bị cướp cò.” Nhằm ngăn chặn căng thẳng tiếp tục leo thang, giới chức Washington kêu gọi Trung-Nhật bình tĩnh trong vấn đề Điếu Ngư, đồng thời, Mỹ cũng thể hiện sự kiềm chế trong phát ngôn của mình.
Khi trả lời phỏng vấn của trang tin Đa chiều, Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh Mỹ nhiều lần kêu gọi các nước tuyên bố chủ quyền đối với Điếu Ngư/Senkaku giải quyết vấn đề bằng biện pháp hòa bình. Điều quan trọng hiện nay là các bên cần có hành động tránh để cho căng thẳng leo thang và ngăn chặn khả năng hòa bình, an ninh và kinh tế khu vực bị phá hoại bởi phán đoán sai lầm.
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Kurt Campbell cũng nói với Đa chiều rằng Mỹ lo lắng về những diễn biến hiện nay ở Điếu Ngư/Senkaku. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu được Mỹ đưa ra bàn thảo với Nhật Bản trong chuyến thăm Nhật Bản của ông Campbell vào tuần này. Phía Mỹ đồng thời sẽ yêu cầu Nhật Bản phải thận trọng trong hành động liên quan tới Điếu Ngư/Senkaku. Điều đáng chú ý là trong phần trả lời câu hỏi của trang tin Đa chiều, ông Campbell cố ý không đề cập tới Hiệp ước An ninh Mỹ-Nhật.
Một học giả Washington nói với trang tin Đa chiều rằng việc Mỹ không đề cập tới Hiệp ước An ninh Mỹ-Nhật trong bối cảnh tình hình Điếu Ngư/Senkaku căng thẳng tuy sẽ làm Nhật Bản cảm thấy nuối tiếc, nhưng không làm thay đổi quan hệ Mỹ-Nhật cũng như sự tồn tại của hiệp ước này. Chính quyền Mỹ cho rằng vào thời điểm này, dù có nhấn mạnh tới Hiệp ước An ninh Mỹ-Nhật thì cũng không có ích lợi gì đối với tình hình căng thẳng ở Điếu Ngư/Senkaku.
Ngoài ra, theo nghiên cứu viên cao cấp Bonie Glaser của Trung tâm Chiến lược Quốc tế Mỹ (CSIS), khả năng xảy ra xung đột ở biển Hoa Đông ngày một lớn. Tình hình căng thẳng hiện nay ở Điếu Ngư/Senkaku không chỉ tồn tại rủi ro “súng bị cướp cò” mà còn đối mặt với rủi ro “cố tình đối kháng.”
Trung Quốc và Nhật Bản đang thách thức giới hạn đỏ của nhau. Nếu Trung Quốc tiếp tục cử máy bay tới Điếu Ngư/Senkaku và Nhật Bản bắn pháo hiệu cảnh cáo, Bắc Kinh sẽ có hành động tiếp theo. Trong bối cảnh tình hình căng thẳng ở Điếu Ngư/Senkaku leo thang, ông Glaser cho rằng khả năng Mỹ bị cuốn vào xung đột Nhật-Trung sẽ trở thành sự thật./.
