Tuy nhiên, công tác đầu tư, xây dựng các khu tái định cư cho người dân có đất bị thu hồi đã và đang bộc lộ nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng nhà tái định cư thì bỏ hoang, còn người dân thì loay hoay tìm nơi ở mới.
Dân xa lánh nhà tái định cư
Có mặt tại một số dự án tái định cư trên địa bàn huyện Tân Thành, như khu tái định cư 26,5 ha Mỹ Xuân hay 44 ha thị trấn Phú Mỹ, điều khiến chúng tôi băn khoăn chính là sự lãng phí trong đầu tư, xây dựng. Rất nhiều những lô nhà xây kiên cố giờ bỏ hoang, rêu phong phủ kín. Vỉa hè, đường sá cỏ mọc um tùm. Số hộ dân vào sinh sống trong các khu tái định cư rất thấp. Hầu hết các khu tái định cư đều chưa có các công trình phúc lợi, như: trường học, trạm y tế, chợ dân sinh... Trao đổi với chúng tôi, chị Hà Thị Yến, một trong số ít những hộ đến sinh sống tại đây, tâm sự: "Ở đây tuy sạch sẽ hơn chỗ ở cũ nhưng chúng tôi chỉ biết ở nhà, không có điều kiện làm thêm. Trước đây gia đình vẫn có nguồn thu nhập từ chăn nuôi, dù không cao nhưng ổn định, đủ để trang trải những sinh hoạt hằng ngày. Nay thì không biết làm gì. Cuộc sống mới bấp bênh hơn rất nhiều so với trước".
Từng sở hữu 3.000 m2 đất tại ấp Phước Lập, xã Mỹ Xuân, huyện Tân Thành, nhưng đến năm 2007, gia đình chị Hà Thị Yến bị thu hồi toàn bộ diện tích đất để địa phương triển khai thực hiện dự án Khu công nghiệp B1 - Tiến Hùng. Gia đình chị được bố trí một suất tái định cư ở khu tái định cư 26,5 ha Mỹ Xuân. Ðến nay, dù nhà cửa khang trang, nhưng gia đình chị lại không có đất sản xuất, thu nhập giảm sút. Thêm vào đó, công việc trước đây của chị cũng đành bỏ dở vì nơi ở mới quá xa chỗ làm. Chị Yến cho biết: "Ðến thời điểm hiện nay, tiền di dời gia đình tôi vẫn chưa nhận được. Chúng tôi đến nơi ở mới và xây dựng bằng số tiền đền bù nhà nước đã trả cho chúng tôi. Xây xong nhà là chúng tôi gần như trắng tay, không biết phải xoay xở thế nào. Ở khu nhà mới lại bất tiện, thiếu thốn đủ bề. Chợ búa, học hành của con cái đều bị đảo lộn. Ðây chính là lý do mà rất ít hộ dân đến sinh sống tại các khu tái định cư này".
 |
| Nhiều căn hộ ở Khu tái định cư 26,5ha Mỹ Xuân, huyện Tân Thành, vẫn bỏ hoang. |
Gia đình ông Lê Vĩnh Lảng, ở thị trấn Phú Mỹ, huyện Tân Thành, trước đây có hơn 600 m2 đất thổ cư. Năm 2008, toàn bộ diện tích nhà ở, cùng các dãy phòng trọ của gia đình ông bị thu hồi để xây dựng Khu công nghiệp Phú Mỹ I. Từ đó, gia đình ông mất luôn nguồn thu nhập từ việc kinh doanh phòng trọ. Ông Lảng cho biết: "Cuộc sống người dân sau tái định cư rất khó khăn. Nhiều hộ trước đây có thu nhập ổn định từ đất sản xuất nay chỉ biết ngồi nhà. Nơi ở mới lại chưa có trường học, chợ búa, nên chi phí sinh hoạt rất cao. Mặc dù môi trường sống ở khu tái định cư có tốt hơn nhưng những hộ dân thuộc diện tái định cư như gia đình tôi đều không mấy mặn mà. Bà con rất mong huyện Tân Thành sớm xây chợ, xây trường để người dân có điều kiện cho con em học hành hoặc buôn bán kiếm sống".
Cần đa dạng hình thức
Theo UBND huyện Tân Thành, khu tái định cư 26,5 ha xã Mỹ Xuân được dành để bố trí cho 781 hộ gia đình bị giải tỏa. Thế nhưng, sau năm năm triển khai, đến nay mới chỉ có gần 7% số hộ dân thuộc diện tái định cư đến ở; khu tái định cư 44 ha tại thị trấn Phú Mỹ hiện cũng chỉ có gần 10% số hộ. Chủ tịch UBND huyện Tân Thành Lê Văn Xương cho biết, đến nay, huyện đã hoàn thành và đưa vào sử dụng năm khu tái định cư với 195 căn hộ và 3.432 nền đất. Trong số này, huyện đã bố trí tái định cư cho 3.213 suất, đồng nghĩa với việc có tới 90% số hộ thuộc diện tái định cư trên địa bàn được bố trí tái định cư. Tuy nhiên, ông Xương cũng thừa nhận, mặc dù đã tập trung triển khai đầu tư, xây dựng các khu tái định cư nhưng phần lớn diện tích đất tại các khu tái định cư vẫn còn trống, người dân được bố trí tái định cư không xây dựng nhà ở chiếm tỷ lệ cao, diện tích đất thực ở và xây dựng nhà trong các khu tái định cư hiện chỉ chiếm 12,2%. Ðến thời điểm này, nhu cầu xây nhà ở trong khu tái định cư là có nhưng ở mức độ thấp, đó là một bất cập.
Trong quá trình giám sát công tác đầu tư, xây dựng các khu tái định cư trên địa bàn huyện Tân Thành mới đây, Ðoàn công tác của HÐND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã phân tích, làm rõ nhiều bất cập trong quá trình triển khai đề án tái định cư của huyện Tân Thành. Phó Chủ tịch HÐND tỉnh Trần Thanh Bình cho rằng: Số đông người dân đều không muốn bị di dời, giải tỏa và hầu hết đều gặp khó khăn khi phải chuyển đến nơi ở mới. Nhiều hộ dân không có khả năng xây dựng nhà ở hoặc vị trí, diện tích nhà tái định cư không phù hợp hoàn cảnh người dân có đất bị thu hồi, cho nên nhiều trường hợp người được tái định cư đã chuyển nhượng "quyền được tái định cư" cho người khác để tìm nơi ở mới.
Ði sâu tìm hiểu, có không ít hộ dân không đủ khả năng xây dựng nhà là do những quy định bắt buộc về quy mô, kiểu kiến trúc của các khu tái định cư. Phó Chủ tịch HÐND tỉnh Trần Thanh Bình cũng cho rằng, huyện Tân Thành cần gắn công tác tái định cư với việc chuyển đổi, đào tạo nghề cho người dân có đất bị thu hồi. Sớm xây dựng các công trình phúc lợi nhằm đáp ứng nhu cầu chính đáng của nhân dân, cũng như tạo điều kiện để người dân có thêm thu nhập. Cần rà soát, thống kê cụ thể về nhu cầu tái định cư thực tế của người dân, để từ đó quy hoạch, triển khai một cách căn cơ công tác tái định cư trên địa bàn. Tránh tình trạng, nhà tái định cư xây xong nhưng người dân không vào ở, đất tái định cư mới bàn giao người dân đã sang nhượng cho người khác.
Trước những bất cập trong công tác tái định cư trên địa bàn huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang nghiên cứu xây dựng một số phương án tái định cư khác, như có thể tái định cư bằng đất, bằng nhà xây thô hoặc bằng tiền, nhằm giúp người dân có thêm nhiều lựa chọn, tránh những bất cập đang gặp phải hiện nay trên địa bàn huyện.
