Bốc hơi 200 tỉ USD vì “tin vịt”

Chỉ số Dow Jones tuột hơn 145 điểm chỉ trong 3 phútẢnh chụp màn hình từ Bloomberg

Gần như trong nháy mắt, cơn hoảng loạn bao trùm các thị trường tài chính New York, Mỹ. Phố Wall chao đảo. Trong khoảng thời gian 13g08-13g10 (giờ Mỹ), chỉ số Dow Jones, chỉ số chính của Phố Wall, rơi tự do 145 điểm, chỉ số S&P 500 và Nasdaq mất 1%, kéo theo giá dầu và hàng loạt hàng hóa khác. Gần 200 tỉ USD bốc hơi khỏi thị trường.

Tác động của những thông tin giả mạo rõ ràng ngày càng lớn trên sàn chứng khoán. Trong vụ sụp đổ Flash Crash của Dow Jones hồi tháng 5-2010, chỉ số này mất 1.000 điểm trong vòng 20 phút làm khoảng 862 tỉ USD bị xóa sổ khỏi thị trường. Nguyên nhân chính xác của vụ sụp đổ đến nay vẫn là một bí ẩn. Cơn chấn động, gần như lập tức, cũng đã gây nên sự sụp đổ khổng lồ trên thị trường chứng khoán kéo dài 15 phút trong ngày tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng tài chính tháng 10-2008. Lần này, chỉ ba phút là đã quá đủ! Nhưng đây là lần đầu tiên thị trường tài chính Phố Wall bị “lèo lái” bởi một tin tặc.

3 phút, 200 tỉ USD bốc hơi!

“Tất cả điện thoại đều reng trong một ngày vốn yên tĩnh, rồi có tiếng la ó từ các bàn khác - nhân viên Art Nolan tại sàn giao dịch ở Chicago mô tả trên Reuters - Tất cả các khách hàng của chúng tôi nắm mọi mạng tin tức, họ đã thấy tin của AP và gọi đến xác nhận. Một lượng giao dịch khổng lồ nổ ra ở các chỉ số chứng khoán... và bạn có thể mất khoản thu nhập của ba tháng chỉ trong vài phút”.

Mọi chuyện chỉ hạ nhiệt khi tài khoản của AP trên Twitter bị khóa ba phút sau đó, sau khi hàng ngàn trên tổng số 2 triệu người theo dõi tài khoản này dẫn lại thông tin giật gân trên. Ngay tiếp đó, AP thông báo: “Đó là một tin giả mạo. Xin bỏ qua tin về các vụ nổ, chúng tôi bị tin tặc”. Người phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney cũng khẳng định Tổng thống Obama an toàn.

Dù thị trường nhanh chóng hồi phục ngay sau đó nhưng giới đầu tư vẫn hoang mang trước sức phá hoại khủng khiếp của một mẩu tin. Nhiều câu hỏi được đặt ra về sự đáng tin cậy của thông tin trên các trang mạng như Twitter trong bối cảnh tin tặc đang trở thành một trong những lo ngại an ninh hàng đầu tại Mỹ. Trong nhiều năm qua, các chuyên gia an ninh đã kêu gọi Twitter áp dụng biện pháp có tên gọi “xác nhận hai nhân tố” để tăng cường an ninh, nhưng tập đoàn này trong vài tháng nay mới bắt đầu thuê chuyên gia để triển khai hệ thống này. Nhiều ý kiến cũng lo ngại về việc thiếu quản lý của con người đối với hệ thống máy tính đang quản lý thị trường chứng khoán trị giá đến 18.000 tỉ USD của Mỹ. Hệ thống này bao gồm những chương trình đặt các quyết định giao dịch dựa trên các đầu tin.

Mạng xã hội: con dao hai lưỡi

Sự hốt hoảng này của thị trường chứng khoán là dễ hiểu khi nước Mỹ liên tục hứng chịu hàng loạt sự kiện rúng động từ vụ đánh bom đẫm máu ở cuộc đua marathon Boston, nổ nhà máy phân bón Texas, thư chứa chất độc gửi tổng thống và các lãnh đạo quốc hội. “Một điểm yếu chết người trong môi trường mà tin tức phải chạy đua 24/7 là những câu chuyện, dù là bịa, lại lan truyền với tốc độ ánh sáng và có thể lập tức đảo ngược niềm tin của công chúng vào doanh nghiệp, chính quyền và truyền thông” - tờ USA Today nhận định

Thế nhưng, cũng còn có những tác nhân khác. Đó là thói quen cập nhật tin tức trên mạng xã hội của các nhà đầu tư. Họ phân tích những mẩu tin tức thời, lướt các trang web và khai thác mạng Twitter để tìm kiếm nguồn thông tin. Và những hãng tin lớn như AP là một lựa chọn hàng đầu. “Nếu mẩu tin đó xuất phát từ tôi, thị trường sẽ không rớt đến 100 điểm” - Gautam Dhingra, nhà sáng lập một quỹ đầu tư ở Chicago, cho biết. Một số nhà đầu tư đã trở nên cảnh giác sau các vụ tin tặc gần đây “nhưng nhiều người bị quá tải thông tin có khuynh hướng phản ứng thái quá và không chờ để xác minh mọi việc - đây là mặt trái của dòng tin tức 24/7” - giám đốc Jason Weisberg của Tập đoàn an ninh Seaport tại New York nhận định.

Ủy ban giao dịch chứng khoán của Mỹ (SEC) mới đây cũng cho phép các công ty sử dụng các mạng xã hội để đưa ra các thông báo chính thức. Theo giảng viên khoa học thông tin và truyền thông Jeff Hancock thuộc Đại học Cornell, niềm tin của chúng ta vào các mạng xã hội đã đạt các mức độ mới mà trong đó người ta có xu hướng tin tưởng vào những điều người khác nói.

Nhưng như trang Market Watch nhận định, mạng xã hội thật sự là một con dao hai lưỡi khi những tài khoản trên bị xâm nhập. Trong thời gian qua, tin tặc không chỉ nhắm vào các công ty như Apple mà còn tấn công các công ty như Burger King, Chrysler, thậm chí là dịch vụ dự báo thời tiết của BBC. Vụ xâm nhập tài khoản AP “là một lời nhắc nhở lần nữa rằng mạng xã hội không chỉ là những mẩu tin sáo rỗng về đám thiếu niên hay về chuyện bữa sáng, mà nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong thế giới thực” - ông Hancock nhận định.